Isidor (Der althochdeutsche Isidor)
(8th Century)
| 1,1 | noh umbihringa mittingardes aerdha. | non fecerat et flumina et cardines orbis terre. | |
| 1,2 | Dhuo ir himilo garauui frumida dhar uuas ih; dhanne ir mit aercna euua abgrundiu uuazssar umbihringida, dhuo ir aerdha stedila uuac, mit imu uuas ih dhanne al dhiz frummendi. | Quando praeparabat caelos aderam; quando certa lege et gyro uallabat abyssos, quando appendebat fundamenta terrae, cum eo eram cuncta componens. | |
| 1,9 | Mit so mihhiles haerduomes urchundin ist nu so offenliihho armarit, dhazs christ gotes sunu aer allem uueraldim fona fater uuard chiboran. Dhanne ist nu chichundit, dhazs fona dhemu almahtigin fater dhurah inan ist al uuordan dhazs chiscaffanes ist. | Tali igitur auctoritate ante omnia saecula filius a patre genitus esse declaratur, quando a patre per illum cuncta creata esse cognoscuntur. | |
| 1,18 | Dhazs suohhant auur nu ithniuuues, huueo dher selbo sii chiboran, nu so ist in dheru sineru heilegun chiburdi so daucgal fater chiruni. Dhaz ni saget apostolus, noh forasago ni bifant, noh angil gotes ni uuista, noh einic chiscaft ni archennida. | Illud denuo queritur, quomodo idem sit genitus, dum sacrae natiuitatis eius archana nec apostolus dicit, nec propheta conperit, nec angelus sciuit, nec creatura cognouit, | |
| 2,3 | Isaias so festinoda dhar ir quhad: christes chiburt huuer sia chirahhoda? | Esaia testante qui dicit: Generationem eius quis enarrauit? | |
| 2,6 | Bidhiu nu ibu dher gotes forasago christes chiburt ni mahta arrahhon, huuer sih dhes biheizssit sia zi archennenne, huueo dher sunu mahti fona fater chiboran uuerdhan? | Idcirco si eius natiuitas a propheta non potuit enarrari, quis confitebitur nosse, quomodo potuit a patre filius generari? | |
| 2,11 | Umbi dhazs selba quhad auh in iobes boohhum: Spahida dhes gotliihhin fater huuanan findis? dhiu chiholan ist fona manno augom ioh fona allem himilfleugendem ist siu chiborgan. Siu ist chiuuisso selbem angilum unchundiu. | Hinc est et illud in libro iob: sapientiam dei patris unde inuenies? latet enim ab oculis hominum et a uolucribus caeli absconsa est, id est etiam ipsis angelis incognita. | |
| 2,20 | So dhar auh ist chiscriban: Dhiu uurza dhera spaida huuemu siu uuard antdhechidiu? Dhiu chiuuisso ist bighin gotes sunes. | Item ibi: Radix sapientiae cui reuelata est? origo scilicet filii dei. | |
| 3,2 | Bidhiu huuanda dhazs ziuuaare ist ubarhepfendi angilo firstandan ioh iro chiuuizs, huuer manno mac izs dhanne chirahhon? | Ideoque quod etiam super angelorum intellegentiam atque scientiam est, quis hominum potest narrare? | |
| 3,6 | Zi uuizssanne ist nu uns chiuuisso, dhazs fater einemu ist dhurahchunt, huueo ir sunu chibar, endi suniu huueo ir chiboran uuard fona fater. | Scire autem manifestum est solum patrem quomodo genuerit filium, et filius quomodo genitus sit a patre. | |
| 3,11 | So sama auh nu dhesses chiboranin sunes suohhant redha bidhiu huuanda sunu nist, nibu fona zuuem chiboran uuerdhe. | Si quidem et gignendi filii queritur ratio eo quod filius non nisi ex duobus nascatur. | |
| 3,16 | Endi hebit zi dhemu selbin sidiu chiburdi bighin dhiu zifrande chiscaft dhero dodhliihhono. | Habeat inquam sibi huiusmodi generis ortum condicio caduca mortalium. | |
| 3,19 | Christus auur sus quham fona fater ziuuaare so selp so dhiu berahtnissi fona sunnun, so uuort fona munde, so uuiisduom fona herzin. | Christus enim ex patre ita emicuit ut splendor e lumine, ut uerbum ab ore, ut sapientia ex corde. | |
| 4,1 | HEAR QUHIDIT UMBI DHAZS CHRISTUS GOT ENDI DRUHTIN IST. | QUIA CHRISTUS DEUS ET DOMINUS EST. | |
| 4,3 | Aefter dhiu dhazs almahtiga gotes chiruni dhera gotliihhun christes chiburdi chimarit uuard, hear saar after nu mit gareuuem bilidum dhes heilegin chiscribes eu izs archundemes, dhazs ir selbo christ ist chiuuisso got ioh druhtin. | Post declaratum christi diuinae natiuitatis mysterium, deinde quia idem deus et dominus est, exemplis sanctarum scribturarum adhibitis demonstremus. | |
| 4,12 | Ibu christus auur got ni uuari, dhemu in psalmom chiquhedan uuard: Dhiin sedhal got ist fona euuin in euuin, rehtnissa garda ist garde dhines riihhes. | Si christus deus non est, cui dicitur in psalmis: Sedis tua deus in seculum seculi, uirga aequitatis uirga regni tui. | |
| 4,17 | Dhu minnodos reht endi hazssedos unreht, bidhiu auur chisalboda dhih got dhiin got mit freuuuidha olee fora dhinem chilothzssom. | Dilexisti iustitiam et odisti iniquitatem, propterea unxit te deus, deus tuus, oleo laetitie pre consortibus tuis? | |
| 5,1 | Huuer ist dhanne dhese chisalbodo got fona gote? antuurdeen nu uns dhea unchilaubendun. | Quis est igitur iste deus unctus a deo? respondeant nobis. | |
| 5,3 | See hear nu ist fona gode chiquhedan got chisalbot, endi chiuuisso ist christus in dheru selbun salbidhu chimeinit, dhar chiquhedan uuard got chisalbot. | Ecce deus unctus a deo dicitur, et utique christus ipsa unctione monstratur, cum deus unctus insinuatur. | |
| 5,12 | Umbi dhesan selbun christ chundida almahtic fater dhurah isaian, dhoh ir in cyres nemin quhadi, dhazs ir ist got ioh druhtin: | Hunc christum sub persona cyri per isaiam pater deum et dominum ita esse testatur dicens: | |
| 5,15 | Dhiz quhad druhtin minemu christe cyre, dhes zesuun ih chifenc, dhazs ih fora sinemu anthluttae hneige imu dheodun, endi ih uuendu imu chuningo hrucca endi ih antluuhhu duri fora imu, endi dor ni uuerdant bilohhan. | Haec dicit dominus christo meo cyro, cuius adprehendi dextram, ut subiciam ante faciem eius gentes et dorsa regum uertam et aperiam ante eum ianuas, et portae non claudentur. | |
| 5,21 | Ih faru dhir fora endi chidhuuingu dhir aerdhriihhes hruomege. | Ego ante te ibo et gloriosos terrae humiliabo. | |
| 6,1 | Erino portun ih firchnussu, iisnine grindila firbrihhu endi dhiu chiborgonun hort dhir ghibu, endi ih uuillu dhazs dhu firstandes heilac chiruni. Huuanda ih bim druhtin dher dhih nemniu israelo got. | Portas aereas conteram et uectes ferreos confringam et dabo tibi thesauros absconditos et archana secretorum, ut scias quia ego dominus, qui uoco nomen tuum deus israhel. | |
| 6,8 | In dhemu nemin cyres ist christ chiuuisso chiforabodot, fora dhemu sindun dheodun ioh riihhi chihneigidiu in ghilaubin. In andra uuiis ni uuardh eo einic in israhelo riihhe cyrus chinemnit. | In persona enim cyri christus est prophetatus, ubi ei subiugatae sunt gentes in fide et regna; praeterea quia nullus in regno israhel cyrus est dictus. | |
| 6,15 | Ibu dhanne einic chilaubit, dhazs dhiz fona cyre persero chuninge sii chiforabodot, bichnaa sih dher dhazs izs uuidharzuomi endi heidhanliih ist eomanne zi chilaubanne, dhazs dher aerloso man endi dher heidheno abgudim gheldendo christ got endi druhtin uurdi chinemnit. | Quod si de cyro persarum rege quis hec crediderit prophetatum, absurdum et profanum esse cognoscat, ut homo impius et idolatriae deditus christus et deus et dominus nuncupetur. | |
| 7,2 | Umbi dhiz nist auh so chiscriban in dhero siibunzo tradungum: Minemu christe cyre, oh sie scribun: Dhiz quhad druhtin minemu christe druhtine. Endi ioh dhazs ist nu unzuuiflo so leohtsamo zi firstandanne, dhazs dhiz ist chiquhedan in unseres druhtines nemin. | Unde et in translatione lxx non habet: christo meo cyro, sed habet: Haec dicit dominus christo meo domino, quod in persona specialiter christi domini nostri accipitur. | |
| 7,11 | Ibu christ got nist, sagheen nu dhea unchilaubun uns, zi huuemu got uuari sprehhendi in genesi dhar ir quhad: Duoemes mannan uns anachiliihhan endi in unseru chiliihnissu. | Si christus deus non est, dicant nobis, quem sit affatus deus in genesi cum diceret: Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram. | |
| 7,16 | So dhar auh after ist chiquhedan: Endi got chiscuof mannan anachiliihhan endi chiliihhan gote chifrumida dhen. | Sic enim subiungitur: Et creauit deus hominem ad imaginem et similitudinem dei creauit illum. | |
| 7,20 | Suohhen dhea nu auur, huuelih got chiscuofi, odho in huuelihhes gotnissu anachiliihhan mannan chifrumidi, dhen ir chiscuof. | Quaerant ergo quis deus creauit, aut ad cuius dei imaginem condidit hominem quem creauit. | |
| 8,2 | Ibu sie antuurdant endi quhedant: in angilo: Inu ni angil nist anaebanchiliih gote? Dhanne so dhrato mihhil undarscheit ist undar dhera chiscafti chiliihnissu endi dhes izs al chiscuof. | Quod si respondeant ad angelorum: Num angelus aequalem cum deo habet imaginem? Dum multum distet imago creaturae ab eo qui creauit. | |
| 8,8 | Odho mahti angil so sama so got mannan chifrumman? Dhazs so zi chilaubanne mihhil uuootnissa ist. | Aut numquid angelus cum deo potuit facere hominem? quod ita existimare magnae dementiae est. | |
| 8,12 | Huuemu ist dhiz nu zi quhedanne, odho zi huues chiliihnissu uuardh man chiscaffan, nibu zi dhes dher anaebanliih ist gote endi chinamno ist mit godu? | Cui ergo dicitur, aut ad cuius imaginem conditus homo creditur, nisi ad eius, cuius una imago cum deo est et unicum nomen diuinitatis est? | |
| 8,18 | Endi auh ibu christus druhtin nist, huuelih druhtin regonoda fyur in sodoma fona druhtine? | Item si christus dominus non est, quis dominus pluit [ignem] in sodomis a domino? | |
| 8,21 | So chiuuisso chiscriban ist in genesi: Endi regonoda druhtin fona druhtine ubar sodomam endi gomorram suuebul endi fyur. In dhesemu quhide ni bluchisoe eoman, ni dhiz sii chiuuisso dher ander heit godes selbo druhtin christ. | Sic enim ait in genesi: Et pluit dominus super sodomam et gomurram sulphur et ignem a domino. In qua sententia nemo dubitat secundam esse personam. | |
| 9,7 | Endi huuer ist dhanne dher druhtin, nibu ist zi aernusti sunu fona fater? Dher simbles fona dhemu fater chisendit chiuuon ist fona himile nidharquheman endi uphstigan. | Nam quis est ille dominus, nisi procul dubio filius a patre? Qui semper ab eodem patre missus descendere solitus est et ascendere. | |
| 9,12 | Mit dheseru urchundin dhiu eina gotnissa endi urdarscheit dhero zuueiio heido fater endi sunes luttror leohte ist araugit. | Quo testimonio et deitas et distinctio personarum patris filiique luce clarius demonstratur. | |
| 9,17 | Inu ibu christus druhtin nist, umbi dhen dauid in psalmom quhad: Quhad druhtin druhtine minemu, sitzi azs zesuun halp miin. | Item si christus dominus non est, de quo dicit dauid in psalmo: Dixit dominus domino meo, sede ad daextris meis? | |
| 9,21 | Dhoh christus in dhes fleisches liihhamin sii dauides sunu. Oh ir ist chiuuisso in dhemu heilegin gheiste got ioh druhtin. | Qui dum idem christus secundum carnem sit filius dauid. In spiritu tamen dominus eius et deus est. | |
| 10,3 | Nibu christ druhtin sii, umbi huuenan quhad dauid in chuningo boohhum. | Si christus dominus non est, de quo ait dauid in libro regum: | |
| 10,5 | Sus quhad dher gomo, dhemu izs firgheban uuard, adhalsangheri israhelo, umbi christan iacobes got: Druhtines gheist ist sprehhendi dhurah mih endi siin uuort dhurah mine zungun? | Dixit uir, cui constitutum est, de christo dei iacob egregius psalta israhel: spiritus domini locutus est per me et sermo eius per linguam meam? | |
| 10,11 | Ibu nu christ druhtin nist, huuer ist dher uuerodheoda druhtin, dher fona uuerodheoda druhtine uuard chisendit? | Item si christus dominus non est, quis est ille dominus exercituum, qui a domino exercituum mittitur? | |
| 10,15 | So ir selbo quhad dhurah zachariam: Sus quhad druhtin uuerodheoda got: sendida mih after guotliihhin zi dheodom, dhem euuuih biraubodon. | Ipso dicente in zacharia: Haec dicit dominus deus exercituum: Post gloriam misit me ad gentes, quae expoliauerunt uos; | |
| 10,20 | Dher euuuih hrinit, hrinit sines augin sehun. See bidhiu ih hepfu mina hant ubar sie, endi sie uuerdant zi scaahche dhem im aer dheonodon, endi er sculut bichennen dhazs uuerodheoda druhtin mih sendida. | qui enim tetigerit uos, tangit pupillam oculi eius; quia ecce leuabo manum meam super eos, et erunt preda his qui seruiebant sibi, et cognoscetis quia dominus exercituum misit me. | |
| 11,5 | Uuala nu auh huues mac dhesiu stimna uuesan, nibu dhes nerrendin druhtines? Ir almahtic got sih chundida uuesan chisendidan fona dhemu almahtigin fater. | Age nunc cuius sit hec uox nisi saluatoris? qui omnipotens deus a patre omnipotente missum se esse testatur. | |
| 11,11 | So chisendit uuard chiuuisso zi dheodum after dheru sineru gotnissa guotliihhin, dhea ir samant hapta mit fater. Dhuo ir sih selban aridalida, endi scalches farauua infenc, uuordan uuardh chihoric untazs zi dode. | Missus est autem ad gentes post gloriam deitatis, quam habuit apud patrem, quando exinaniuit se ipsum et formam serui accipiens, effectus est oboediens usque ad mortem. | |
| 11,18 | Dher selbo auh hear after folghendo quhad: Lobo endi freuuui dhih, siones dohter, bidhiu huuanda see ih quhimu endi in dhir mitteru ardon, quhad druhtin. | Quique etiam in sequentibus loquitur dicens: Lauda et letare, filia sion, quia ecce ego uenio et habitabo in medio tui, dicit dominus. | |
| 12,2 | Endi in dhemu daghe uuerdhant manego dheodun chisamnoda zi druhtine endi uuerdhant mine liudi, endi ih ardon in dhir mitteru, endi dhu uueist dhazs uuerodheoda druhtin sendida mih zi dhir. | Et adplicabuntur gentes multae ad dominum in die illa et erunt mihi in populum, et habitabo in medio tui, et scies quia dominus exercituum misit me ad te. | |
| 12,8 | Huuelih ist auur nu dhese druhtin fona uuerodheoda druhtine chisendit, nibu auur dher selbo druhtin nerrendeo christ? | Quis est igitur iste dominus a domino exercituum missus, nisi idem dominus iesus christus? | |
| 12,12 | Ubar dhazs ist auh hear bifora fona dhemu heilegin gheiste, fona dhes gotnissu ioh dhazs ir gotes gheist ist sus quhad iob: Druhtines gheist chideda mih, endi adum dhes almahtighin chiquihhida mih. | Superest de spiritu sancto, de cuius deitate sic ait iob et quia spiritus dei est: Spiritus domini fecit me, et spiraculum omnipotentis uiuificauit me. | |
| 12,18 | See endi mih deda got so selp so dhih. Umbi dhen selbun dhen ir aer chiuuisso quhad: druhtines gheist chiuuorahta mih. Dhazs heftida auur zi gote dhar ir after dhiu quhad: Endi mih chideda got so selp so dhih: Dhazs ir chichundida dhazs dher selbo gheist ist got. | Ecce et me sicut et te fecit deus. De quo enim dixerat: Spiritus domini fecit me: Deo rursus adiecit: Ecce et me sicut et te fecit deus: Ut eundem spiritum ostenderet esse deum. | |
| 13,4 | HEAR QUHIDIT UMBI DHEA BAUHNUNGA DHERO DHRIO HEIDEO GOTES. | DE TRINITATIS SIGNIFICANTIA. | |
| 13,7 | Araugit ist in dhes aldin uuizssodes boohhum, dhazs fater endi sunu endi heilac gheist got sii. | Patet ueteris testamenti apicibus patrem et filium et spiritum sanctum esse deum. | |
| 13,10 | Oh dhes sindun unchilaubun iudeoliudi dhazs sunu endi heilac gheist got sii, bidhiu huuanda sie chihordon gotes stimna hluda in sinaberge quhedhenda: Chihori dhu israhel, druhtin got dhin ist eino got. | Sed hinc isti filium et spriritum sanctum non putant esse deum, eo quod in monte sina uocem dei intonantis audierint: Audi israhel, dominus deus tuus deus unus est. | |
| 13,17 | Unbiuuizssende sindun huueo in dheru dhrinissu sii ein got fater endi sunu endi heilac gheist. Nalles sie dhrie goda, oh ist in dhesem dhrim heidem ein namo dhes unchideiliden meghines. | Ignorantes in trinitate unum esse deum patrem et filium et spiritum sanctum. Nec tres deos, sed in tribus personis unum nomen indiuiduae maiestatis. | |
| 14,1 | Suohhemes nu auur in dhemu aldin heileghin chiscribe dhesa selbun dhrinissa. | Queramus ergo in scribturis ueteris testamenti eandem trinitatem. | |
| 14,3 | In dhemu eristin deile chuningo boohho sus ist chiuuisso chiscriban: Quhad dauid isais sunu, quhad gomman dhemu izs chibodan uuard umbi christan iacobes gotes, dher erchno sangheri israhelo: Gotes gheist ist sprehhendi dhurah mih, endi siin uuort ferit dhurah mina zungun. | In libro quippe primo regum ita scribtum est: Dixit dauid filius isai, dixit uir cui constitutum est de christo dei iacob, egregius psalta israhel: Spiritus domini locutus est per me, et sermo eius per linguam meam. | |
| 14,11 | Endi saar dhar after offono araughida, huuer dher gheist sii, dhuo ir quhad: Israhelo got uuas mir zuo sprehhendi, dher rehtuuisigo manno uualdendeo strango israhelo. | Quis autem esset adiecit: Deus israhel mihi locutus est, dominator fortis israhel hominum iustus. | |
| 14,16 | Dhar ir quhad christ iacobes gotes, chiuuisso meinida ir dhar sunu endi fater. | Dicendo enim christum dei iacob et filium et patrem ostendit. | |
| 14,18 | Dhar ir auh quhad: Gotes gheist ist sprehhendi dhurah mih, dhar meinida leohtsamo zi archennenne dhen heilegan gheist. | Item dicendo: Spiritus domini loquutus est per me, sanctum spiritum euidenter aperuit. | |
| 14,22 | Auur auh umbi dhazs selba quhad dauid in psalmon: Druhtines uuordu sindun himila chifestinode, endi sines mundes gheistu standit al iro meghin. | Idem quoque in psalmis: Uerbo, inquit, domini celi firmati sunt et spiritu oris eius omnis uirtus eorum. | |
| 15,4 | In dhemu druhtines nemin archennemes chiuuisso fater, in dhemu uuorde chilaubemes sunu. In sines mundes gheiste instandemes chiuuisso heilegan gheist. | In persona enim domini patrem accipimus, in uerbo filium credimus, in spiritu oris eius spiritum sanctum intellegimus. | |
| 15,9 | In dheseru urchundin ist ziuuare araughit dhera dhrinissa zala endi chimeinidh iro einuuerches. | Quo testimonio et trinitatis numerus et communio cooperationis ostenditur. | |
| 15,13 | So hear after dher selbo forasago quhad: Ir sendit siin uuort endi chiuueihhit dhea, adhmuot siin gheist endi rinnant uuazssar. | Sic in consequentibus idem propheta ait: Mittit uerbum suum et liquefaciet ea, flat spiritus eius et fluent aque. | |
| 15,17 | See hear meinit nu dhri, fater ist dher sendida, endi uuort ist dhazs chisendida, endi siin gheist ist dher adhmot. | Ecce tria, pater qui mittit, et uerbum quod mittitur, et spiritus eius qui flat. | |
| 15,21 | Endi auh in genesi quhidhit: In dhemu eristin chiteda got himil endi aerdha, endi gotes gheist suueiboda oba uuazsserum. | Nam et cum dicitur in genesi: In principio fecit deus celum et terram, et spiritus dei ferebatur super aquas. | |
| 16,4 | Dhar ist auh in dhemu gotes nemin fater zi firstandanne, in dhemu eristin ist sunu zi archennanne, huuanda ir selbo quhad: | Ibi in dei uocabulo pater intellegitur. In principio filius agnoscitur qui dicit: | |
| 16,8 | In haubide dhes libelles azs erist ist chiscriban umbi mih, dhazs ih dhinan uillun duoe. | In capite libri scriptum est de me, ut faciam uoluntatem tuam. | |
| 16,10 | Got ist dher quhad endi got dher deta; | Qui dixit deus et fecit deus. | |
| 16,12 | in dhiu auh dhanne dhazs ir oba dhem uuazsserum suueiboda, dhen heilegun gheist dhar bauhnida. | In eum uero qui superferebatur aquis spiritus sanctus significatur. | |
| 16,15 | Inu so auh chiuuisso dhar quhad got: Duoemes mannan anachiliihhan endi uns chiliihhan. | Nam et cum ibi dicit deus: Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram. | |
| 16,18 | Dhurah dhero heideo maneghin ist dhar chioffonot dhera dhrinissa bauhnunc. | Per pluralitatem personarum patens significatio trinitatis est. | |
| 16,21 | Endi dhoh dhiu huuedheru nu dhazs ir dhea einnissa gotes araughida, hear saar after quhad: | Ubi tamen ut unitatem deitatis ostenderet, confestim admonet dicens: | |
| 17,2 | Got chiuuorahta mannan imu anachiliihhan. | Fecit deus hominem ad imaginem suam. | |
| 17,4 | Endi auh so dhar after got quhad: See adam ist dhiu chiliihho uuordan so einhuuelih unser. | Et cum dicit idem deus: Ecce adam factus est quasi unus ex nobis. | |
| 17,6 | Dhiu selba maneghiu chinomidiu araughit dhazs meghiniga chiruni dhera dhrinissa. | Ipsa pluralitas personarum trinitatis demonstrat mysterium. | |
| 17,9 | Dhera selbun dhrinissa heilac chiruni aggeus dher forasago sus araughida in druhtines nemin quhedhendi: Miin gheist scal uuesan undar eu mittem. | Cuius trinitatis sacramentum et aggeus propheta ita aperuit ex persona domini dicens: Spiritus meus erit in medio uestri. | |
| 17,13 | Seegi got dhar sprah, seegi siin gheist ist auh after dhiu saar chimeinit. Umbi dhen dhrittun heit, dher fona suni ist, sus quhad dher selbo forasago: | Ecce deus qui loquitur, ecce spiritus eius post hec de tertia persona id est de filio ita subiecit: | |
| 17,18 | Huuanda see ih chihruoru himil endi aerdha, endi quhimit dher uuilligo allem dheodom. | Quia ecce ego commouebo celum et terram, et ueniet desideratus cunctis gentibus. | |
| 17,21 | So sama so auh araughit ist in isaies buohhum eochihuueliihhes dero heideo sundric undarscheit, selbemu dhemu gotes sune quhedhendemu: | In esaia quoque sub propria cuique persona distinctio trinitatis dicente eodem filio ita ostenditur: | |
| 18,3 | Ih eristo endi ih aftristo, mino hendi chifrumidon auh aerda, endi miin zesuua uuas mezssendi himila; | Ego primus et ego nouissimus. Manus quoque mea fundauit terram, et dextera mea mensa est caelos. | |
| 18,6 | ioh fona eristin uuas ih chiholono sprehhendi fona ziidi, endi aer huuil uurdi, ih uuas dhar. Dhar after saar auh quhad: Endi nu sendida mih druhtin got endi siin gheist. | Nam principio in abscondito locutus sum, ex tempore antequam fieret ibi eram; et consequenter adiecit: et nunc dominus deus misit me et spiritus eius. | |
| 18,10 | See hear zuuene dhero heido, got endi siin gheist dhea sendidon, endi dher dhritto heit ist selbes druhtines christes dhes chisendidin. | Ecce duae persone dominus et spiritus eius qui mittunt, et tertia persona eiusdem domini qui mittitur. | |
| 18,14 | So auh in andreru stedi dhurah dhen selbun heilegun forasagun uuard dhera dhrinissa bauhnunc sus araughit: | Item alibi per eundem prophetam trinitatis sic demonstratur significantia: | |
| 18,17 | Quhad got, see miin chneht, ih inan infahu; chiminni mir chiliihheda iru in imu mineru seulu. Ih gab ubar inan minan gheist. | Ecce, inquit, puer meus, suscipiam eum; dilectus meus, conplacuit sibi in illo anima mea; dedi spiritum meum super eum. | |
| 18,19 | Fater meinida dhar sinan sun, dhuo ir chiminnan chneht nemnida, ubar dhen ir sinan gheist gab. | Pater filium dilectum puerum uocat, super quem dedit spiritum sanctum. | |
| 19,1 | Umbi dhen druhtin nerrendo christ sineru selbes stimnu urchundida, dhuo ir quhad: Druhtines gheist ist ubar mir. | De quo dominus iesus christus propria uoce testatur: Spiritus domini super me. | |
| 19,5 | Endi auh ir selbo isaias in andreru stedi alle dhea dhrinissa in fingro zalu bifenc, dhuo ir sus praedicando quhad: | Alio quoque in loco idem isaias totam trinitatem in digitorum numero conprehendens sic predicat dicens: | |
| 19,8 | Huuer uues mezssendi in einemu hantgriffa uuazssar? Endi huuer uuac himila sineru folmu? Huuer uuac dhrim fingrum allan aerdhuuasun? | Quis mensus est pugillo aquas, et celos palmo quis ponderauit? Quis appendit tribus digitis molem terre? | |
| 19,12 | In dhrim fingrum chiuuisso dher heilego forasago dhea dhrifaldiu ebanchiliihnissa dhera almahtigun gotliihhin mit sumes chirunes uuagu uuac. Endi auh mit dhes meghines chiliihnissu chraft dhes ebanuuerches endi einnissa dhera almahtigun spuodi, dhiu ein ioh samalih in dheru dhrinissu ist, in dhrim fingrum dhurahchundida. | In tribus quippe digitis propheta trinam diuinae omnipotentiae equalitatem sub quadam mysterii lance librauit, et parilitate uirtutis cooperationem potentiae et unitatem substantie, quae una eademque in trinitate est, in tribus digitis declarauit. | |
| 19,22 | Dher selbo forasago auh in andreru stedi chundida, dhazs ir dhera dhrinissa chiruni bichnadi, dhuo ir sus quhad: Ih chisah druhtin sitzendan oba dhrato hohemu hohsetle, | Cuius trinitatis mysterium alias se cognouisse testatur idem propheta dicendo: Uidi dominum sedentem super solium excelsum. | |
| 20,4 | endi seraphin dhea angila stuondun dhemu oba; sehs fethdhahha uuarun eines, sehse andres; mit zuuem dhehhidon siin antlutti, endi mit zuuem dhecchidon sine fuozssi, endi mit zuuem flugun. | Seraphin stabant super illud, sex alae uni et sex alae alteri. Duabus uelabant faciem eius, et duabus uelabant pedes eius, et duabus uolabant. | |
| 20,9 | Dhazs dher forasago auh dhen selbun druhtin dhrifaldan in sinem heidim araughida endi einan in sineru gotnissu chichundida, dhar after quhad fona dhem angilum: | Quem ut trinum in personis ostenderet, et unum in diuinitate monstraret, sequenter ait: | |
| 20,14 | Endi hreofun ein zi andremu quhedhande: heilac, heilac, heilac, druhtin uuerodheoda got, folliu ist al aerdha dhinera guotliihhin. | Et clamabant alter ad alterum et dicebant: sanctus, sanctus, sanctus, dominus deus exercituum, plena est omnis terra gloria eius. | |
| 20,18 | See hear nu dhea dhrifaldun heilacnissa undar eineru biiihti dhazs himilisca folc so mendit. Endi dhoh ein guotliihhin dhera dhrinissa syrafin mit dhemu dhrifaldin quhide meinidon. | Ecce trinam sanctificationem sub una confessione celestis persultat exercitus; unam gloriam trinitatis seraphin trina repetitione proclamant. | |
| 21,1 | Inu huuazs andres zeihnit dhar dhea dhri sanctus chiquhedan, nibu dhera selbun almahtigun dhrinissa guotliihhin ist araughit? | Nam quid ter sanctus indicat, nisi eiusdem trinae omnipotentiae gloria demonstrata est? | |
| 21,5 | Endi dhoh dhiu huuedheru in dhemu bauhnunge dhero dhrio heido gotes ni sindun zi chilaubanne, dhazs sii dhrii goda siin, so sama so dhea dhrii heida sindun, oh in dhem dhrim heidim scal man ziuuaare eina gotnissa beodan. | In deitatem trium personarum significatio non autem sicut tres persone ita et tres dii credendi sunt, sed in eis personis una diuinitas praedicanda est. | |
| 22,11 | After moyses quhidim, dhar ir quhad: Chihori dhu israhel, druhtin got dhiin ist eino got. | Secundum moysi sententiam dicentis: Audi israhel, dominus deus tuus deus unus est: | |
| 21,13 | Endi auur ist auh chiscriban: Ih bim eino got endi ano mih nist ander. | Et iterum: Ego sum deus et preter me non est alius. | |
| 21,15 | HEAR QUHIDIT HUUEO GOT UUARD MAN CHIUUORDAN CHRIST GOTES SUNU. | QUIA CHRISTUS FILIUS DEI DEUS HOMO FACTUS EST. | |
| 21,18 | Untazs hear nu aughidom uuir dhazs gheistliihhe chiruni dhera himiliscun chiburdi in christe endi dhera gotliihhun dhrinissa bauhnunga. | Hucusque misterium celestis natiuitatis in christo et significantiam diuine trinitatis ostendimus. | |
| 21,22 | Hinan frammert nu chichundemes mit haerduome dhes heilegin chiscribes dhazs ir selbo gotes sunu uuard in liihhe chiboran. | Dehinc scribturae auctoritate eundem filium dei natum in carne monstremus. | |
| 22,3 | Araughemes saar azs erist huueo ir selbo gotes sunu dhurah unsera heilidha in fleisches liihhe man uuardh uuordan. So isaias umbi inan predigondo quhad: | Manifestantes primum quia idem filius dei propter nostram salutem incarnatus et homo factus est, sic enim de eo praedicat esaias: | |
| 22,8 | Chindh uuirdit uns chiboran, sunu uuirdit uns chigheban, endi uuirdit siin haerduom oba sinem sculdrom, endi uuirdit siin namo chinemnit uundarliih chirado, got strengi, fater dhera zuohaldun uueraldi, frido herosto; chimanacfaldit uuirdhit siin chibot endi sinera sipbea ni uuirdit endi. | Paruolus, inquit, natus est nobis, filius datus est nobis, et factus est principatus eius super humerum eius, et uocabitur nomen eius admirabilis, consiliarius, deus fortis, pater futuri seculi, princeps pacis; multiplicabitur imperium eius et pacis non erit finis. | |
| 22,17 | Meinida dher forasago chiuuisso in dheru christes lyuzilun, huuanda ir uns uuard chiboran, nalles imu selbemu. | Paruolus enim christus quia homo, et natus nobis non sibi. | |
| 22,18 | Huuanda chiuuisso dhazs ir man uuardh uuordan unsih hilpit, endi bidhiu uuard ir uns chiboran. | Quod enim homo factus est nobis profecit, et ideo nobis natus est. | |
| 22,21 | Sunu auur uuard uns chigheban, huues nibu gotes sunu? | Filius autem datus est nobis, cuius nisi dei filius? | |
| 22,22 | Siin haerduom oba sinem sculdrom, ioh bidhiu huuanda ir in siin selbes sculdrom siin cruci druoc, ioh bidhiu huuanda dhen titulo sines riihhes oba sinem sculdrom endi sinemu haubide pilatus screiph. | Principatus eius super humerum eius, siue quia crucem propriis humeris ipse portauit, siue quia titulum regni super humeros et caput eius pilatus scribsit. | |
| 23,5 | Oh schameen sih nu dhea aerlosun, endi bichnaan sih zi nemnanne christ gotes sunu, ioh chiboranan chilauben endi dhurah dhes liihhamin infancnissa lyuzilan uuordanan. | Erubescant itaque impii, et agnoscant uocari christum filium dei siue natum, et per adsumptionem corporis paruolum factum. | |
| 23,9 | Umbi inan quhad dauid: Dhu chiminnerodes inan liuzelu minnerun dhanne got. | De quo dauid ait: Minuisti eum paulo minus a deo. | |
| 23,11 | Huuanda innan dhiu ir uuas in gotes faruuu, ni uuas imu dhuo einighan fal ardeilendi, dhazs ir gote uuas ebanchiliih. Oh ir sih selbun aridalida, dhuo ir scalches chiliihnissa infenc. | Quia dum in forma dei esset, non rapinam arbitratus est esse se aequalem deo. Sed semetipsum exinaniuit formam serui accipiens. | |
| 23,15 | Zi dhemu dhuo fater in psalmom umbi dhea sine euuigun chiburt quhad: Fona hreue aer lucifere ih dhih chibar. Dhuo saar dhar after araughida dhea zuohaldun sine chiburt in fleische, dhuo ir quhad: Endi so sama so fona dhemu berandin hreue, so arspringit dher dau dhinera iugundhi. | Ad quem dum pater in psalmis de illa aeterna natiuitate diceret: Ex utero ante luciferum genui te, rursus futuram eius in carne natiuitatem ostendens, subiecit dicens: Et quasi de uulua orietur tibi ros aduliscentiae tuae. | |
| 24,1 | Dhesa infleiscnissa auh dhes gotes sunes heilac gheist in psalmom sus chundida, dhar ir quhad: | Hanc incorporationem filii dei et spiritus sanctus in psalmis ita praenuntiauit dicens: | |
| 24,3 | Zi sion quhad man, endi man uuirdit in ira chiboran, endi dher selbo chiuuorahta sia ir hohisto. | Ad sion autem dicitur uir, et uir natus est in ea et ipse fundauit eam excelsus. | |
| 24,5 | See dher in sion uuard chiboran, endi dher in dheru selbun burc uuard uuordan allero odhmuodigosto, dher selbo ist dher hohista dher sia chiuuorahta. Endi auh huueo dher selbo druhtin ist dhar ist after chiscriban: | Ecce qui nascitur in sion, et qui in ipsa ciuitate factus est humillimus, ipse est qui fundauit eam excelsus, et quia idem est dominus sequitur: | |
| 24,11 | Druhtin saghida dhazs chiscrip dhero folcho, dhese ist dhar chiboran. | Dominus numerauit scribens populos, iste natus est ibi. | |
| 24,13 | Huuer ist dhanne dhese man dher dhar scoldii chiboran uuerdan? chiuuisso ist izs dher hohisto endi druhtin. Man bidhiu huuanda got uuard man chiuuordan. Hohisto bidhiu huuanda inan himilo endi anghila ubar sih infahant. Druhtin ist auh bidhiu huuanda imu elliu himilo endi aerdha chiscafti sindun dheonondiu. | Quis iste uir? scilicet excelsus et dominus. Uir quia homo factus est, excelsus quia eum supra se caeli et angeli suscipiunt. Dominus quia cuncte celi terraeque creaturae illi deseruiunt. | |
| 24,21 | Uuaar ist dhazs so ofto so dhea christes fiant dhesiu heilegun foraspel chihorant umbi christes chiburt, so bifangolode sindun simbles, dhazs sie ni eigun eouuihd huuazs sie dhar uuidhar setzan. Oh sie dhanne zellando quhedant, dhazs noh christ ni quhami fona dhemu dhiz al in forasagono mundum dhea aldun aer langhe bifora sungun. | Uerum quotiens inimici christi omnem hanc prophetiam natiuitatis eius audiunt, conclusi dum non habeant quod proponant, argumentantur dicentes necdum uenisse christum de quo hec omnia ore prophetarum presaga cecinerunt. | |
| 25,8 | Suohhemes auur uuir nu ziidh dhera christes chiburdi, huuedhar ir iu quhami, odho uuir noh sculim siin quhemandes biidan. | Quaeramus ergo tempus natiuitatis christi, utrum iam aduenerit, an uenturus adhuc exspectetur. | |
| 25,11 | In dhemu heilegin daniheles chiscribe ist umbi dhea christes chumft aernustliihho araughit, endi iaar arzelidiu, ioh offono sindun siniu zeihhan dhes bifora chichundidiu, ioh dhar ist auh offanliihhost chisaghet, huueo dhero iudeo quhalm after christes chiburdi ioh after sineru martyru quheman scoldi. | In danihelo igitur tempus aduentus eius certissime ostenditur, et anni numerantur, et manifesta signa eius pronuntiantur, et post aduentum eius et post mortem futura iudeorum excidia ibi certissime manifestantur. | |
| 25,19 | Dhar ist izs chiuuisso so zi ernusti araughit, so dher angil gotes zi dhemu heilegin forasagin quhad: Danihel nim gaumun dhesses uuortes endi fyrstant dhiz chisiuni. | Sic enim ait ad eum angelus: Daniel aduerte sermonem et intellege uisionem. | |
| 25,22 | Sibunzo uuehhono sindun chibreuido oba dhinem liudim, endi oba dheru dhineru heilegun burc, dhazs chiendot uuerdhe dhiu aboha ubarhlaupnissi, endi dhazs sundono uuerdhe endi, unrehd uuerdhe ardilet endi euuic rehd biquhime endi chisiuni ioh forasagono spel uuerdhen arfullit, endi dhero heilegeno heilego uuerdhe chisalbot. | Lxx ebdomadas adbreuiatae sunt super populum tuum et super urbem sanctam tuam, ut consummetur praeuaricatio et finem accipiat peccatum et deleatur iniquitas et adducatur iustitia sempiterna et impleatur uisio et prophetiae et unguatur sanctus sanctorum. | |
| 26,8 | Chiuuisso nu ibu dhea sibunzo uuehhono fona daniheles zide uuerdhant chizelido, buuzssan einigan zuuiuun ist dhanne archennit, dhazs dher allero heilegono heilego druhtin nerrendeo christ iu ist langhe quhoman. | Quae scilicet lxx ebdomadae si a tempore danielis numerentur, procul dubio sanctus sanctorum dominus iesus christus olim uenisse cognoscitur. | |
| 26,14 | Dhea uuehhun auur in heilegim quhidim arfullant sibun iaar. | Ebdomada namque in sacris eloquiis septem annis terminatur. | |
| 26,16 | So ir selbo druhtin quhad zi moysi: Zeli dhir sibun iaaro uuehhon. Dhazs meinit sibun stundom sibuniu, in dhem sindun zisamande chizelide eines min dhanne fimfzuc iaaro. | Dicente domino ad moysen: Numerabis tibi vii ebdomadas annorum, id est septies septem, que simul faciunt annos xl et viiii. | |
| 26,20 | Fona daniheles ziide auur dhes forasagin untazs dhiu selbun christes chumfti ziidh mera sindun dhanne zehanzo endi feorzuc uuehhono chizelido, endi bidhiu iu chiuuisso quham christ, dhen dhes forasagin uuort bifora chundida. | A tempore itaque danihelis prophete usque ad presens tempus plus quam cxl ebdomade adnumerantur. Ideoque iam aduenit christus, quem adnuntiabat sermo propheticus. | |
| 27,4 | After dhem sibunzo uuehhom ist hear offono araughit ziuuare christan iu chiboranan ioh chimartorodan, endi dhazs dhiu burc hierusalem aruuostit uuardh, endi ghelstar ioh salbunga bilunnan uurdun. | Post lxx enim ebdomadas et natus et passus ostenditur christus, et ciuitatem hierusalem in exterminatione fuisse, et sacrificium unctionemque cessasse. | |
| 27,11 | So dhar after auh chiuuisso quhidit dher selbo forasago: Endi arslagan uuirdit christ, endi dhea burc ioh ghelstar fyrodhant liudi mit dhemu zuohaldin herizohin. Endi dhes endi uuirdhit odhin. Endi after dhes chifehtes ende uuirdhit dhar chisetzit idalnissa. | Sic enim subiecit idem propheta: Et occidetur christus, et ciuitatem et sacrificium dissipabit populus cum duce uenturo, et finis eius uastitas, et post finem belli statuta desolatio. | |
| 27,18 | Dhiz uuard al so chidaan ziuuare, dhuo titus after dheru christes passione quham endi nam sigu in dhem iudeoliudim endi zistrudida dhea burc ioh dhazs gotes tempil. | Post passionem igitur christi uenit titus et debellauit iudeos et destruxit urbem et templum. | |
| 28,1 | Endi dhuo bilunnun dhiu blostar iro ghelstro, dhiu sie eomaer furi dhazs in iro samnunghe dhar haldan ni mahtun. Dhazs arfullit uurdi, so aer bifora uuardh chichundit dhurah dhen forasagun. | Et cessauerunt libamina et sacrificia, que ultra illuc celebrare non potuerunt. Ut impleretur quod fuerat ante a propheta predictum. | |
| 28,7 | Oh huuanda sie mit dhes iudeischin muotes hartnissu christan arsluogun, bidhiu ni uuellent sie inan noh quhomenan chilauban. | Sed duritia cordis iudaici quia ipsi christum interemerunt, inde eum adhuc uenisse non credunt. | |
| 28,10 | Chiuuisso chioffanodom uuir nu hear, dhazs unser druhtin nerrendeo christ after dheru fleiscliihhun chiburdi iu uuardh chiboran. | Probauimus dominum nostrum iesum christum secundum carnem iam natum fuisse. | |
| 28,14 | Oh dher unchilaubo fraghet noh endi quhidit: bihuuiu uuard christ in liihhi chiboran? Chihori nu sahha bihuuiu. | Sed adicit incredulus, cur in carne uenit? Audi ergo causam. | |
| 28,17 | Got so ir erist mannan chifrumida mit dhem hohistom salidhom odagan endi mit scuonin dhera gotliihhun chiliihnissa chieredan, dhuo setzida inan in siin paradisi, dhazs ir chihoric uuari gote endi furiro uuari andrem gotes chiscaftim. | Deus cum hominem fecisset summa beatitudine praeditum et diuine imaginis decore honoratum, posuit eum in paradiso, ut esset deo subiectus, ceteris creaturis praelatus. | |
| 29,2 | Oh ir uuardh dhanne uuidharbruhtic, mit unuuerdnissu gotes chiunhreinida dhazs undarquhedene chibot. | Ille autem rebellis effectus contempta diuinitate interdictum uiolauit praeceptum. | |
| 29,5 | Inan dhuo dhanan uzs dhurah geilin aruuorpanan ni arsluoc got, oh uurehhan chifrumida uzs fona paradises bliidhnissu, beit noh dhuo dher aluualdendeo, dhazs ir sih auur dhurah hreuun mahti chigarauuan zi chinisti. | Quem proiectum ob superbiam deus non occidit, sed exulem paradiso fecit, exspectans ut per penitentiam reparari possit ad ueniam. | |
| 29,16 | Oh so ir dhuo ubarmuodic endi unchilaubendi noh dhea selbun euua ni uuereda: Dhuo azs iungist bidhiu quham gotes sunu endi antfenc mannes liihhamun, dhazs dhanne sie inan selbun chisahin, dhoh so chilaubidin: Endi dhazs mittingart firleizssi diubilo drugidha endi auur aruuegodi zi sines scheffidhes huldin. | Sed cum ne hanc quidem contumax et incredulus custodiret: Uenit tandem filius dei et corpus humanum adsumpsit, ut dum uideretur crederetur: Omissisque mundus daemonum simulacris reconciliaretur gratiae conditoris. | |
| 30,2 | Dhiz ist dhiu sahha christes chiburdi, dhen iudeoliudi, dhoh sie inan chiboranan chilauben, lastront inan dhoh dhiu huuedheru in cruci chislaganan endi dodan. | Hec est causa natiuitatis christi, quem iudaei, etsi patiantur natum, scandalizantur tamen crucifixum et mortuum. | |
| 30,6 | Ni sindun firstandande dhazs so selp so ir dhurah uueraldi aloosnin uuardh chiboran chisaghet, so sama auh uuard chiquhedan dhazs ir bi mittingardes nara chirista chimartirot uuerdhan. | Non intellegentes quia [sicut] propter redemptionem mundi illum dicit nasci, ita et pati oportuit. | |
| 30,10 | Dhes martyrunga endi dodh uuir findemes mit urchundin dhes heilegin chiscribes, dhanne uuir in andreidim dhurahfaremes, dhazs hear aer dhiu zi sagenne ist. | Cuius passionem et mortem in suo loco scripturarum testimoniis adprobabimus. | |
| 30,15 | Nu auur folghemes dhera bigunnenun redha: Endi dhes selben christes, dhes uuir iu sinera manniscnissa chiburt after dhera gotnissa guotliihhin chichundidom, chichundemes auh nu dhes aedhili endi odhil. | Nunc uero sequamur debitum ordinem, et cuius demonstrata est post gloriam deitatis humana natiuitas, demonstretur et genus et patria; | |
| 30,21 | BIGUNSTON AUH ERIST UMBI SINAN NAMUM SPREHHAN. Azs erist uuardh iesuses namo fundan in bauhnungum unseres druhtines iesus christus bifora chimeinit. | INCIPIENTES PRIMUM DE NOMINE EIUS LOQUI. Prima enim appellatio nominis iesu inuenitur in figura domini nostri iesu christi antea praedicata. | |
| 31,4 | Huuanda bidhiu uuardh chiuuisso auses dher naues sunu fona moysise in binamin iesus chinemnit. Dher selbo infenc haerduom dhes israhelischin folches, dhuo ir dhes leididh uuardh after moysises ablide endi dhea lantscaffi dhes im chiheizssenin arbes chideilida. | Nam auses quidam, qui naue filius nominabatur, a moyse iesus cognominabatur. Hic enim post obitum moysi dux effectus principatum obtenuit et terram promissae hereditatis distribuit. | |
| 31,17 | dher unsih dhurah iordanes runsa, dhazs ist dhurah dhea gheba dhera heilegun daufin chiheilegode, allem sundono chunnum ardribenem ioh allem herrum ubilero angilo arflaugidem, unsih dhurahleidit in dhea chiheizssenun lantscaf dhar honec endi miluh springant, dhazs ist in dheo uualaĉhti dhes euuighin libes, huuanda dhemu neouuihd nist suuozssera. | Qui nos per iordanis fluenta, id est per baptismi gratiam sanctificatos, et omnibus uitiorum gentibus expulsis uel angelorum malorum hostibus effugatis, perducere[t] ad terram repromissionis melle et lacte edentem, id est uitae aeternae possessionem, qua nihil dulcius. | |
| 32,7 | Bidhiu antfenc chiuuisso dher naues sunu dhes heileghin chirunes chiliihnissa, dhazs ir iesus uuardh chinemnit in bauhnungum dhes chiuuarin iesuses. | Ideo enim ille huius sacramenti imaginem suscepit, ut iesus nominaretur ad significandum illum uerum iesum. | |
| 32,11 | Umbi dhen in psalmum chiscriban ist: Quhemet endi lobemes druhtin in hruofte, singhemes gote unseremu iesuse. | De quo in psalmis scribtum: Uenite, laudemus dominum, iubilemus petre iesu nostro. | |
| 32,15 | Hear ist araughit dhazs iesus ist druhtin, umbi dhen auh in andreru stedi in psalmum quhidhit: Liihhet imu druhtine in sinem liudim, endi arheuit dhea mituuarun in iesuse. Dhiz ist chiuuisso in dhemu hebrĉischin chiscribe sus chiquhedan. | Ubi ostenditur dominum esse iesum. De quo et alibi in psalmis: Placet sibi dominus in populo suo et exaltauit mansuetos in iesu. Hec enim in hebraeo sic habetur. | |
| 32,22 | HUUEO AUH FONA ABRAHAMES SAMIN UUARDH QUHOMAN DRUHTIN IESUS CHRISTUS. | QUOD AUTEM EX SEMINE ABRAHAM FUTURUS ESSET DOMINUS IESUS CHRISTUS. | |
| 33,3 | Genesis saghet huueo abrahames chibot uuas zi sinemu chnehte: Duo dhina hant undar miin dheoh, endi suueri bi himilischin gote. In dhemu uuorde chundida ir bifora umbi christan himilischun druhtin, dhazs ir in sines edhiles fleische quhoman scolda uuerdan. In dheohe ist chiuuisso zi firstandanne framchumft. | Genesis ostendit dicente abraham ad puerum suum: Pone manum sub femore meo, et iura per deum caeli. Quo uerbo christum deum caeli de genere suo testabatur in carne esse uenturum. Per femur enim genus intellegitur. | |
| 33,12 | Bauhnida dhuo fona abrahames samin zuouuerdan in fleische himiliscun got. In sinemu samin uuardh imu fona druhtine chiheizssan dhurah esaian quhedhandan: In dhinemu samin uuerdhant chiuuihido allo dheodun, dhazs ist in christe. | Significabatur autem de semine abrahe futurum in carne deum celi. De quo semine per esaiam facta fuerat ei a domino repromissio: In semine, inquit, tuo benedicentur omnes gentes, id est in christo. | |
| 33,19 | Fona imu quhad dher psalmscof: Endi in imu uuerdhant chiuuihit alliu ĉrdhchunni, allo dheodun lobont inan. | De quo psalmista ait: Et benedicentur in eo omnes tribus terre, omnes gentes magnificabunt eum. | |
| 34, | Endi umbi dhen samun dhurah dhen selbun esaian quhad druhtines stimna: Ih bibringu fona iacobes samin endi fona iuda dhen mina berga chisetzit. Umbi dhen auh in andreru stedi dher selbo forasago quhad: Nibu druhtin uns firleazssi samun. | De hoc semine et per eundem esaiam uox domini loquitur: Educam, inquit, de iacob semen et de iuda possedentem montes meos. De quo alibi idem propheta: Nisi dominus reliquisset nobis semen. | |
| 34,8 | ENDI BIHUUIU MAN IN IUDASES CHUNNES FLEISCHE CHRISTES BIDENDI UUAS, Iacob dher hoho fater bauhnendo quhad: Ni zirinne herrin fona iudĉ noh herizohin fona sinem dheohum: Innan dhiu dher quhimit dher chisendit uuirdhit, endi dher selbo ist dhes dheodun bidant. | ET QUIA DE TRIBU IUDA SECUNDUM CARNEM CHRISTUS EXPECTANDUS ESSET. Iacob patriarcha significat dicens: Non deficiet princeps ex iuda nec dux de faemoribus eius, donec ueniat qui mittendus est et ipse erit expectatio gentium. | |
| 34,18 | Uuaar ist chiuuisso untazs dhea chumft christes chiburdi, dhazs ni bilibun ano herrun iudĉoliudi fona iudases chunne noh ano leididh fona sinem dheohum untazs herodan dhen elidheodigun chuninc. Dher in ghirin dhes riihhes dhurahsnuoh dhes chiuualdi. | Certum est enim usque ad ortum christi non defuisse principes iudeorum populi ex genere iuda nec duces de femoribus eius usque ad herodem alienigenam regem. Qui per ambitionem regni inrepserat potestatem. | |
| 35,3 | Saar so dhuo so uuard chidaan, endi bileiph dhuo leididhduom fona iudases samin, endi quham dher chisendit scolda uuerdhan, dhes dheodun endi liudi bidande uuarun. | Statim enim ut hoc factum est et defecit dux ex semine iudae, aduenit ille qui mittendus erat, quem gentes et populi expectabant. | |
| 35,7 | Dhea iudea auur dhurah iro grimmin mit dhemu unscama habendin andine quhedhant leogando, dhazs noh ni sii dhazs ziidh arfullit, ni uueizs ih einigan chuninc fona iudases edhile noh in uzssonondem endum oostarriihhes uualdendan. | Iudei autem peruicacia inpudice frontis dicunt nondum esse hoc tempus expletum, mentientes nescio quem regem ex genere iudae in extremis orientis partibus regnum tenere. | |
| 35,14 | Ni nemant gaumun muotes blinde dhero iro chiliihsamono lugino antdhecchidero. Huuanda so selp so im noh ein tempel ni bileiph noh einich altari noh einich offerunc ghelstar, so sama ni bileiph im einich chuninc noh einich sacerdos iudaeoliudim. | Nec adtendunt mente cecati simulationis sue mendacia detegi. Quia iam sicut nullum templum nullum altare nullum sacrificium, ita nullus raex nullus sacerdos remansit iudaeis. | |
| 35,21 | Noh einich lughin ni mac uuesan osee propheta, dher quhad heilegu gheistu: Sitzent israheles suni ano chuninc ano herrun ano offerunc ghelstar ano altari ano bisscofheit ano araucnissa. Huuer ist dher dhiz al ni chisehe in im selbem nu uuesan arfullit? | Neque enim mendax esse potest osee propheta qui dicit: Sedebunt filii israhel sine rege sine principe sine sacrificio sine altari sine sacerdotio sine manifestationibus. Quae omnia quis non uideat nunc in ipsis esse conpleta? | |
| 36,7 | HEAR SAGHET HUUEO CHRISTUS FONA DAUID FRAMCHUMFTI CHIBORAN UUARDH. See chunnemes nu fona huueliihhemu ĉdhile christ chiboran uuerdhan scoldi, fona dauides framchumfti after fleisches mezsse quhoman uuerdhan dhurah heilegun gheist, so ir chiforabodot uuardh in psalmom: | QUIA CHRISTUS DE STIRPE DAUID NATUS EST. Ecce ex qua tribu nasciturus esset christus, docemur. Ex dauid autem stirpe secundum carnem futurus esse per spiritum sanctum ita praenuntiatus est in psalmis: | |
| 36,16 | Druhtin suuor dauite in uuaarnissu, endi ni huolida imu: Dhinera uuomba uuaxsmin setzu ih ubar miin hohsetli. | Iurauit dominus dauid in ueritate, et non frustrabitur eum: De fructu uentris tui ponam super sedem meam. | |
| 36,19 | Eines suuor ih in minemu heileghin; ni liugu ih dauide, siin samo ardot in ĉuuin. Endi siin hohsetli ist solih so sunna azs minera antuuerdin, endi in ĉuuin so sama so foluuassan mano, endi dher ist chitriuuui urchundo in himile. | Semel iuraui in sancto meo, si dauid mentiar, semen eius in eternum manebit. Et thronus eius sicut sol in conspectu meo, et sicut luna perfecta in eternum et testis in celo fidelis. | |
| 37,3 | So auh in andreru stedi ist chiscriban in paralipomenon: Endi uuardh uuordan druhtines uuort zi nathane quhedendi: Ganc endi saghe minemu scalche dauide: | Item in libro paralipomenon: Et factum est uerbum domini ad nathan dicens: Uade et dic seruo meo dauid: | |
| 37,7 | Sus quhad druhtin: Ih saghem dhir dhazs druhtin dhir ist huus zimbrendi. | Hec dicit dominus, adnuntio tibi quod aedificaturus sit domum tibi dominus. | |
| 37,9 | So huuanne so dhu dhina daga arfullis, dhazs dhu faris zi dhinem fordhrom, ih aruuehhu dhinen samun after dhir dher uuesan scal fona dhinem sunim, endi chistiftu imu siin riihhi; dher selbo zimbrit mir huus, endi ih chifestinon dhes [sedhal] untazs in aeuun. | Cumque impleueris dies tuos ut uadas ad patres tuos, suscitabo semen tuum post te quod erit de filiis tuis, et stabiliam regnum eius; ipse edificauit mihi domum, et firmabo solium eius usque in aeternum. | |
| 37,17 | Ih scal imu uuesan in fater stedi endi [ir] scal mir uuesan in sunes, endi mina miltnissa ni nimu ih ab imu, so ih fona dhemu nam, dher ĉr fora dhir uuas. | Ego ero ei in patrem, et ipse erit mihi in filium, et misericordiam meam non auferam ab eo, sicut abstuli ab eo qui ante te fuit. | |
| 37,22 | Endi ih inan chistiftu in minemu dome, endi in minemu riihhe, untazs in eouuesanden euun. Endi siin hohsetli scal uuesan festista untazs in euun. | Et statuam eum in domo mea et in regno meo usque in sempiternum. Et thronus eius erit firmissimus in perpetuum. | |
| 38,4 | Dhiz susliihhe so huuer so uuanit, dhazs izs in salomone uuari al arfullit, filu aboho firstandit. Inu huueo ist in salomone zi firstandanne dhazs sus chiquhedan uuardh? | Haec omnia quisque in salomone putat fuisse inpleta, multum errare uidetur. Nam qualiter in salomine intellegendum est quod dictum est? | |
| 38,9 | After dhiu so dhu slafis mit dhinem faterum, ih aruuehhu dhinan samun after dhir, dher uuesan scal fona dhinem sunim, endi ih chistiftu dhemu siin riihhi. | Postquam dormieris cum patribus tuis, suscitabo semen tuum post te quod erit de filiis tuis, et stabiliam regnum illius. | |
| 38,14 | Neo nist zi chilaubanne dhazs fona dhemu salomone sii dhiz chiforabodot. | Numquid de illo salomone creditur prophetatum? minime. | |
| 38,16 | Dher chiuuisso bi sinemu fatere lebendemu bigunsta riihhison. | Ille enim patre suo uiuente coepit regnare. | |
| 38,18 | Inu hear quhidit: Huuanda so dhine daga arfullide uuerdhant endi dhu slafis mit dhinem faterum, ih aruuehhu dhinan samun. | Nam hic dicitur quia cum repleti fuerint dies tui, et dormieris cum patribus tuis, suscitabo semen tuum. | |
| 38,21 | Fona dhesiu ist zi firstandanne dhazs dhar ander uuard chiheizssan. Huuanda ni uuardh ir aer dauides dode nibu after sinemu dode chiforabodot zi aruuehhanne. | Ex quo intellegitur alius esse promissus, quia non ante mortem dauid sed post mortem eius pronuntiatus fuerat suscitandus. | |
| 39,3 | Umbi dhen dhurah hieremiam druhtin selbo quhad: See daga quhemant, quhad druhtin, endi ih aruuechu dauide rehtuuisigan chimun, endi ir chuninc scal dhanne riihhison, endi uuisi uuirdit, endi frummit urdeili endi rehttunga oba ĉrdhu. | De quo per hieremiam ipse dominus dicit: Ecce dies ueniunt, dicit dominus, et suscitabo dauid germen iustum, et regnauit raex et sapiens erit, et faciet iudicium et iustitiam super terram. | |
| 39,9 | In dhes dagum scal iuda uuerdhan chihaldan, endi israhel auh ardot baltliihho, endi ist siin namo so sie inan nemnant, dhese ist unser druhtin dher rehtuuisigo. | In diebus eius saluabitur iuda, et israhel habitauit confidenter et hoc est nomen quod uocabunt eum, dominus iustus noster, iste est. | |
| 39,13 | Dher dhurah nathanan uuardh chiheizssan fona dauides samin. Ioh auh dher selbo uuardh dhurah esaian dhen forasagun chiforabodot, ir quhad: Arliudit uph gardea fona iesses uurzom endi blomo arstigit fona dheru sineru uurzun. | Qui per nathan ex semine dauid promittitur, qui etiam et per isaiam prophetam ita pronuntiatur: Egredietur, inquit, uirga de radice iesse, et flos de radice eius ascendit. | |
| 39,19 | Dhiz quhad ir bidhiu huuanda ir uuas chiuuisso fona betlemes lantscaffi fona dauides chunne. | Fuit enim de patria bethleem de domo dauid. | |
| 39,21 | Dhesiu gardea fona dheru iesses uurzun, dhazs ist dhiu unmeina magad maria fona dauides uurzun framquhoman, dhiu chibar blomun, dhen haldendan druhtin. Fona dhemu selbin folghet hear auh after: | Haec uirga de radice iesse uirgo est maria de dauid radice exorta, quae genuit florem dominum saluatorem. De quo etiam sequitur: | |
| 40,4 | Endi chirestit oba imu gheist druhtines, [gheist uuiisduomes] endi firstandendi chidhanc, gheist chirades endi meghines, gheist chiuuizsses endi armhaerzin, endi arfullit inan gheist gotes forahtun. | Et requiescit super eum spiritus domini, spiritus sapientiae et intellectus, spiritus consilii et fortitudinis, spiritus scientiae et pietatis, et repleuit eum spiritus timoris domini. | |
| 40,9 | Bidhiu auur sindun oba dhemu so manacsamo gheba dhes gheistes chiforabodot, huuanda in imu ni ardot dher heilego gheist zi mezsse so in uns. Oh in imu ist elliu folnissa gotes ghebono ioh gheistes. | Adeo autem tanta dona spiritus super eum praedicantur, quia in eum non [ad] mensuram spiritus inhabitat sanctus sicut in nobis, sed tota inest plenitudo diuinitatis et gratiarum. | |
| 40,15 | Dhese ist dher ni ardeilit after augono chisiune endi orono chihlose, oh rehttunga ist bruohha sinero lumblo endi triuuua sindun sinero lendino gurdil. | Iste est qui non secundum uisionem oculorum et auditum aurium iudicat, sed est iustitia cingulum lumborum eius et fides cinctorium renum eius. | |
| 40,20 | In dhes chiriihun ardot uuolf mit lambu, ioh dher chiuuon uuas fona dheru chiriihhun nama ardhinsan. Innan dhiu ir chiuuoruan ist, mit dhem unbalauuigom ist siin samuuist. | In cuius aecclesia habitat lupus cum agno, ille utique qui solebat ab ea rapere praedam. Dum ad eam conuertitur, cum innocentibus commoratur. | |
| 41,4 | In dhes ĉuuiste sitzit pardus mit gheizssinu, bauhnit dhea nidhigun chimenghide mit sundigem. | In cuius ouili pardus cum hedo accubat permixtim, scilicet subdoli cum peccatoribus. | |
| 41,7 | Dhar auh chalp fona dheru iudĉischun euu, leo fona uueraltchiuualdidu, scaap fona smalero manno mezsse samant uuonent mit dhem sturirom in dheru christes chiriihhun, huuanda dhar ist in rehteru chilaubin allero uuesan chimeini. | Ibi etiam uitulus de circumcisione, leo de seculi potestate, oues de populari ordine simul morantur. Quia in fide communis est conditio omnium. | |
| 41,14 | Liuzil chind dribit auur dhiu alliu, dher ist dhazs chiuuisso dher sih dhurah unsih chiodmuodida so selp so chind. | Puer autem paruulus minans eos, ille est utique qui se humiliauit pro nobis ut paruulus. | |
| 41,17 | Oxsso auh endi leo dhar ezssant samant spriu, huuanda dhea herostun mit dheru smelerun dheodu eigun dhar chimeine lerunga. | Bos autem et leo ibi comedent paleas, quia principes cum subiectis plebibus communem habent doctrinam. | |
| 41,21 | Dhazs chind uuas gerondi fona muoter brustum ubar dhes aspides hol. | Delectatur quoque infans ab ubere super foramine aspidis. | |
| 42,1 | Bauhnit, innan dhiu dheodun chiuuon uuarun iuhuuanne eitar predigon, dhea auur chihuuoruane in miltnisso chindo, lustida sie christinheidi chilaupnissa chihoran. | Dum gentes quae solebant uenena praedicare aliquando, conuersi etiam paruoli christi fidem delectantur audire. | |
| 42,6 | Dhera nadrun hol bauhnida chiuuisso dhero unchilaubono muotuuillun, in dhem dhiu chrumba nadra inne restida, dhea chisaughida gotes uuordes, chifangana, ardhans sia christ dhanan uuzs alilenda, dhazs siu in dhemu christes berghe, dhazs ist dhera christinheidi chiriihha, ni deridi. | Cauerna enim reguli corda sunt infidelium, in quibus ille serpens tortuosus requiescebat, quem ablactatus conprehensum exinde captiuum traxit, ut in monte sancto eius quod est ecclesia non noceret. | |
| 42,13 | Hear auh noh frammert saghet dheselbo forasago esaias fona christe, huueo ir fona dauides samin uuardh chiboran after fleisches mezsse, so sama so hear after quhidhit: | Adhuc idem esaias de christo quia ex semine dauid natus est secundum carnem, sic in consequentibus dicit: | |
| 42,18 | In dhemu daghe standit dher iesses uurzun in zeihne dhero liudeo, dhen selbun sindun dheodun bitdande, endi siin grab scal siin guotliih. | In die illa radix iesse qui stat in signum populorum, ipsum gentes deprecabuntur et erit sepulchrum eius gloriosum. | |
| 42,22 | In liudeo zeihne standit dhiu iesses uurza, dhanne christ dhes crucis zeihhan chidhuhit in iro andinum; | In signum populorum stat radix iesse, quando christus signaculum crucis exprimit in frontibus eorum. | |
| 43,3 | dhen selbun sindun dheodun bitdande, dhazs iu azs antuuerdin chisehet arfullit uuordan. | Ipsum gentes deprecabuntur quod iam obtutu cernitur fuisse completum. | |
| 43,6 | Siin grab ist auur so drado aeruuirdhic, dhazs uuir dhea christ chihaloda, dhera alosnin uuidhar sinemu dodhe bi sculdim dheru stedi aerliihho aera beremes. Ioh auh dhiu selba stat chischeinit uundarliihhem zeihnum dhes sines aeruuirdhighin chiuualdes sahha, ioh zi imu chidhinsit allan mittingart. | Sepulchrum autem eius in tantum est gloriosum, ut accepto quod redempti pro morte eius gloriam ei exhibemus, etiam locus ipse coruscans miraculis glorie suae causa, ad se omnem contrahat mundum. | |
| 43,16 | Dheasa stat auh meinit in dhemu aebraeischin chiscribe: Endi siin restin scal uuesan aerliihhu. | Hic locus in hebreo habet: Et erit requies eius gloriosa. | |
| 43,18 | So chiuuisso ist dhazs imu arsterbandemu siin fleisc ni chisah enigan unuuillun. So after dhes psalmscoffes quhide ist chiquhedan Ni ghibis dhinemu heileghin zi chisehanne unuuillun. | Utique quia moriens caro eius non uidit corruptionem, secundum psalmi sententiam: Nec dabis sanctum tuum uidere corruptionem. | |